Netbeheerkosten een stuk ingewikkelder vanaf 2028: dit is hoe het zit

Dit zijn maatregelen om de drukte op het stroomnet beter in goede banen te leiden. Door stroom op piekmomenten duurder te maken hopen de netbeheerders en de overheid dat huishoudens bewuster nadenken over hun stroomgebruik en vaker bijvoorbeeld een elektrische auto opladen in daluren. Maar wat staat er precies op stapel en wat kun je als consument verwachten?

Netbeheerkosten op basis van verbruik

Tot nu toe zijn netbeheerkosten alleen gebaseerd op de grootte van je aansluiting. Voor de meeste huishoudens is dat 3x25A of 3x35A. Je betaalt (via de energieleverancier) ieder jaar een vast bedrag aan netbeheerkosten, waarbij het niet uitmaakt hoeveel stroom je gebruikt of teruglevert aan het net.

Dat gaat veranderen. Vanaf 2028 worden netbeheerkosten berekend over de hoeveelheid stroom die je verbruikt of teruglevert. Dat is een stuk eerlijker: voor iemand die weinig stroom gebruikt zal de rekening lager worden, en iemand die het energienet zwaarder belast zal meer betalen.

Door het verbruik mee te rekenen sluit Nederland aan bij andere Europese landen. Nederland is het enige land in West-Europa waarbij je verbruik niet meetelt voor de hoogte van de netbeheerkosten, blijkt uit onderzoek van Berenschot.

Duurdere tarieven op piekmomenten

Het andere nieuwe aspect dat in 2028 wordt geïntroduceerd is dat de netbeheerkosten op piekmomenten duurder zijn. Er komen vijf tijdblokken per dag waarbij ieder tijdblok een ander tarief heeft (maximaal 4 verschillende tarieven). De hoogte van het tarief wordt bepaald door de drukte op het stroomnet: hoe drukker het is, hoe hoger het tarief is.

Dit lijkt op de normaal- en daltarieven die al jaren bestaan bij energiecontracten, maar dit is niet hetzelfde. Het nieuwe systeem gaat namelijk over netbeheerkosten. Daltarieven worden alleen toegepast door energieleveranciers (en zijn veel minder nauwkeurig). Veel leveranciers hanteren ook geen aparte daltarieven, waardoor er geen prikkel is om minder stroom te gebruiken op piekmomenten.

In de toekomst zal iedereen met deze nieuwe wisselende netbeheerkosten te maken krijgen, ook als je energieleverancier nu geen apart daltarief heeft.

Geen dynamische nettarieven

Het is niet zo dat de tarieven iedere dag of ieder kwartier gaan veranderen, zoals bij een dynamisch energiecontract. Nu worden de netbeheertarieven één keer per jaar vastgesteld en waarschijnlijk zal dat in de toekomst zo blijven (of wellicht twee keer per jaar: voor de zomer en voor de winter).

Het zijn dus geen ‘dynamische netbeheerkosten’ (iets dat sommige andere landen wel hanteren). Bovendien zijn de tijdblokken veel ruimer dan bij een dynamisch energiecontract (waar je ieder kwartier een andere prijs betaalt). Maar het gaat in de toekomst dus wel lonen om je stroomverbruik te verschuiven naar goedkopere momenten van de dag.

Wordt je energierekening duurder?

De exacte tijdblokken en de tarieven zijn nu nog niet bekend. De netbeheerders en de overheid gaan dit de komende jaren uitzoeken en bepalen. Maar er valt al wel iets te zeggen over de tijdblokken die we kunnen verwachten en voor welke huishoudens de energierekening duurder wordt.

De grootste piek op het stroomnet is tussen 18:00 en 20:00 uur ’s avonds. Er wordt dan veel energie gebruikt voor koken, verwarmen en veel mensen steken de stekker in de elektrische auto wanneer ze thuiskomen van hun werk. Je kunt ervan uitgaan dat dit tijdblok het duurste moment zal zijn om stroom te verbruiken.

’s Nachts wordt er juist weinig stroom gebruikt en is er veel overcapaciteit op het stroomnet. Dit zal waarschijnlijk het tijdblok worden met de goedkoopste netbeheerkosten. Een goed moment om de elektrische auto op te laden of om de warmtepomp warmte op te laten slaan voor de volgende ochtend.

Of de rekening duurder gaat worden zal heel erg afhankelijk zijn van de hoeveelheid stroom die je gebruikt en op welke momenten je dat doet. 

De netbeheerders hebben zelf uitgerekend dat tweederde van de huishoudens minder gaat betalen en eenderde van de huishoudens meer gaat betalen. Vooral huishoudens met een elektrische auto of een warmtepomp zullen dit gaan merken, omdat hun stroomverbruik een stuk hoger ligt.

Een gemiddeld huishouden betaalt tegenwoordig tussen de 2.000 en 2.500 euro per jaar voor de energierekening (stroom en gas, geen zonnepanelen). De netbeheerkosten zijn zo’n 650 euro: tussen de 25% en 33% van de totale rekening. Verder bestaat de energierekening vooral uit energiebelasting (50%) en voor de rest de kosten van de energieleverancier.

Is dit plan al definitief?

Het plan is nog niet definitief. In 2026 wordt het officieel voorgelegd aan de toezichthouder en dan kunnen marktpartijen er nog een reactie op geven. In de jaren daarna zullen veel systemen omgebouwd moeten worden voordat deze nieuwe tarieven ingevoerd worden.

De kans dat dit nieuwe systeem wordt ingevoerd is wel groot. Netcongestie is een groot probleem waardoor nieuwe woonwijken niet gebouwd kunnen worden of bedrijven niet kunnen uitbreiden. Deze maatregel stimuleert consumenten om verstandiger met hun stroomgebruik om te gaan (en beloont consumenten die dat doen).

In het afgelopen jaar zijn uitgebreidere en complexere varianten uitgewerkt die inmiddels allemaal afgeschoten zijn. Volgens een onderzoek dat de netbeheerders zelf hebben uitgevoerd begrijpen de meeste consumenten dit systeem en is het eerlijker. Nu ook de minister meewerkt aan de invoering van dit nieuwe systeem is de kans erg groot dat dit plan in 2028 werkelijkheid is.

Kan ik al iets doen om hierop voor te bereiden?

Jazeker! Je kunt jezelf nu al aanwennen om op piekmomenten minder stroom te verbruiken. Zet de vaatwasser bijvoorbeeld ’s nachts of juist ’s middags aan, en niet meteen na het avondeten. Of laad je elektrische auto op een ander moment op.

Als je je nu al bewust bent van de piekmomenten, helpt dat je straks om te besparen op de netbeheerkosten.